جهنّم (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَهَنَّم (به فتح جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای خانه عذاب که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص پیشوای ظالم و ویژگی‌های پرهیزکاران از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَهَنَّم (به فتح جیم) به معنای خانه عذاب آمده است. به‌همین جهت در در اقرب الموارد گفته شده: «آن اسم عجمی و گویند فارسی و بقولی عبری است و اصل آن «کهنّام» است.» همچنین در کتاب قاموس آمده است: «ورکیّة جهنّام و جهنّم.» به معنای چاه عمیق و جهنم به علت عمیق بودن جهنم نامیده شده است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با پیشوای ظالم خطاب به عثمان فرموده است: «و انی سمعت رسول الله صیقول یؤتی یوم القیامة بالامام الجائر و لیس معه نصیر و لا عاذر فیلقی فی نار جهنّم؛ روز قیامت پیشوای ظالم را می‌آورند در حالی که نه یاری دارد و نه عذرآوری! و او در آتش جهنّم انداخته می‌شود.» امام (علیه‌السلام) در خطبه ۱۹۳، در باره‌ی پرهیزکاران می‌فرماید: «اذَا مَرُّوا بِآیَهٍ فِیهَا تَخْوِیفٌ اَصْغَوْا اِلَیْهَا مَسَامِعَ قُلُوبِهِمْ وَ ظَنُّوا اَنَّ زَفِیرَ جَهَنَّمَ وَ شَهِیقَهَا فِی اُصُولِ آذَانِهِمْ؛ هنگامی که به آیه‌ای می‌رسند که بیم و انذار در آن است (انذار در برابر گناهان) گوش‌های دل خویش را برای شنیدن آن باز می‌کنند و گویی فریادها و ناله‌های زبانه‌های آتش دوزخ در درون گوششان طنین‌انداز است!» آن حضرت (علیه‌السلام) همچنین در نامه ۱۷، خطاب به معاویه فرموده‌اند: «وَ لَبِئْسَ الْخَلْفُ خَلْفٌ یَتْبَعُ سَلَفاً هَوَی فِی نَارِ جَهَنَّمَ؛ بدا پسری که پیرو پدر گردد و در پی او به آتش دوزخ در افتد!» ۳ - تعداد کاربرداین واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جهنم»، ص۲۳۸. |